พันธบัตรหมายถึงอะไร? 7 สิ่งที่นักลงทุนไทยต้องรู้ก่อนเริ่มลงทุน

1. พันธบัตรคืออะไร? ทำความเข้าใจพื้นฐานการลงทุน

พันธบัตรคือเครื่องมือทางการเงินชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่เป็นหลักฐานการกู้ยืมระหว่างผู้ที่ออกพันธบัตรซึ่งเป็นผู้กู้ กับนักลงทุนที่กลายเป็นผู้ให้กู้ เมื่อคุณตัดสินใจซื้อพันธบัตร ก็เท่ากับว่าคุณกำลังปล่อยกู้เงินให้กับหน่วยงานรัฐ องค์กรภาครัฐ หรือธุรกิจเอกชน เพื่อสนับสนุนการดำเนินกิจการหรือโครงการต่างๆ โดยผู้กู้จะให้คำมั่นว่าจะชำระดอกเบี้ยให้คุณในรูปแบบรายงวด ซึ่งเรียกว่าอัตราดอกเบี้ยหน้าตั๋ว และเมื่อถึงเวลาครบกำหนด พวกเขาจะคืนเงินต้นทั้งหมดตามมูลค่าที่กำหนดไว้

ในบริบทของประเทศไทย พันธบัตรนับเป็นทางเลือกการลงทุนที่ได้รับความไว้วางใจอย่างมาก โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่ชื่นชอบความปลอดภัยและรายได้ที่คาดการณ์ได้ง่าย มันช่วยให้พอร์ตลงทุนของคุณมีความสมดุลมากขึ้น โดยไม่ต้องพึ่งพาเฉพาะหุ้นกู้จากภาคเอกชนเท่านั้น พันธบัตรที่ออกโดยรัฐบาลเองก็นับเป็นสินทรัพย์ที่น่าสนใจไม่แพ้กัน สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นตราสารหนี้ที่ให้ผลตอบแทนผ่านดอกเบี้ย แต่ต่างกันตรงที่ผู้กู้และระดับความเสี่ยงที่มาพร้อมกัน ซึ่งทำให้การเลือกลงทุนต้องพิจารณาให้รอบคอบ

2. ประเภทของพันธบัตรที่ควรรู้จักในตลาดไทย

ในระบบการเงินของไทย พันธบัตรถูกแบ่งออกเป็นประเภทหลักๆ สองกลุ่มตามผู้ที่ออก ซึ่งแต่ละกลุ่มจะมีระดับความเสี่ยงและผลตอบแทนที่ไม่เหมือนกันนักลงทุนควรทำความรู้จักเพื่อเลือกสิ่งที่เหมาะกับตัวเอง

2.1 พันธบัตรรัฐบาล

พันธบัตรประเภทนี้เกิดจากการออกโดยรัฐบาลไทยหรือหน่วยงานรัฐ เช่น กระทรวงการคลัง หรือธนาคารแห่งประเทศไทย เพื่อรวบรวมเงินทุนสำหรับค่าใช้จ่ายภาครัฐ การสร้างโครงสร้างพื้นฐานสำคัญ หรือการจัดการดุลการคลังที่ขาดดุล จุดแข็งที่ชัดเจนคือระดับความน่าเชื่อถือที่สูงมากและความเสี่ยงต่ำสุดเมื่อเทียบกับตราสารหนี้ตัวอื่นๆ เพราะมีรัฐบาลคอยรับประกัน ดังนั้นโอกาสที่ผู้กู้จะผิดนัดชำระจึงแทบไม่มี นี่ทำให้หลายคนหันมาลงทุนเพื่อปกป้องเงินต้นและรักษาความมั่นคงในพอร์ต แม้ผลตอบแทนอาจไม่โดดเด่นเท่ากับตัวเลือกอื่นๆ จากภาคเอกชน

2.2 หุ้นกู้เอกชน

สำหรับหุ้นกู้จากบริษัทเอกชน มันคือการออกตราสารหนี้เพื่อหาเงินทุนขยายธุรกิจ ลงทุนในโครงการใหม่ หรือจุดประสงค์อื่นๆ ขององค์กร ผลตอบแทนจากหุ้นกู้เหล่านี้มักสูงกว่าพันธบัตรรัฐบาล เพื่อเป็นการชดเชยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้น เนื่องจากความสามารถในการคืนเงินขึ้นอยู่กับสุขภาพทางการเงินและผลประกอบการของบริษัทนั้นๆ ดังนั้น การดูอันดับความน่าเชื่อถือที่ประเมินโดยหน่วยงานอิสระจึงเป็นขั้นตอนที่ขาดไม่ได้ เพื่อวัดความเสี่ยงด้านเครดิตของผู้กู้ ประเภทนี้จึงเหมาะกับนักลงทุนที่ยอมรับความเสี่ยงได้ในระดับกลางถึงสูง และหวังผลตอบแทนที่มากกว่า

3. ลักษณะสำคัญของพันธบัตร: สิ่งที่นักลงทุนควรรู้

หากคุณเข้าใจลักษณะเด่นของพันธบัตรให้ถ่องแท้ ก็จะช่วยให้การตัดสินใจลงทุนมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในตลาดไทยที่ตัวเลือกหลากหลาย

3.1 อัตราดอกเบี้ยหน้าตั๋ว (Coupon Rate) และผลตอบแทน (Yield)

อัตราดอกเบี้ยหน้าตั๋วคืออัตรากำไรที่ผู้กู้สัญญาจะจ่ายให้ผู้ลงทุนในแต่ละงวดตลอดระยะเวลาของพันธบัตร โดยอิงจากมูลค่าหลักของตั๋ว เช่น ถ้าพันธบัตรมีมูลค่า 1,000 บาทและอัตรา 3% คุณจะได้รับดอกเบี้ย 30 บาทต่อปี

ส่วนผลตอบแทนจริงที่นักลงทุนจะได้ อาจไม่ตรงกับอัตราดอกเบี้ยหน้าตั๋วเสมอไป เพราะราคาพันธบัตรในตลาดปรับตัวตามอุปสงค์และอัตราดอกเบี้ยโดยรวม หากซื้อในราคาต่ำกว่ามูลค่าหลัก ผลตอบแทนจะสูงขึ้น และตรงกันข้ามหากซื้อแพงกว่า สิ่งนี้ทำให้การติดตามตลาดเป็นเรื่องสำคัญ

3.2 วันครบกำหนดไถ่ถอน (Maturity Date) และมูลค่าที่ตราไว้ (Face Value)

วันครบกำหนดคือเวลาที่ผู้กู้ต้องคืนเงินต้นเต็มจำนวนให้ผู้ลงทุน พันธบัตรมีอายุหลากหลายรูปแบบ ตั้งแต่สั้นๆ น้อยกว่า 1 ปี ไปจนถึงยาวนานเกิน 10 ปี ซึ่งอายุเหล่านี้ส่งผลต่อความยืดหยุ่นในการใช้เงินและระดับผลตอบแทนที่คาดหวัง

มูลค่าที่ตราไว้หรือเงินต้นที่กำหนดไว้ คือจำนวนเงินที่ผู้กู้จะคืนเมื่อถึงกำหนด และใช้เป็นฐานในการคำนวณดอกเบี้ยแต่ละงวด

3.3 อันดับความน่าเชื่อถือ (Credit Rating)

การให้คะแนนความน่าเชื่อถือคือการวิเคราะห์ความสามารถของผู้กู้ในการชำระเงินต้นและดอกเบี้ยตรงเวลา โดยหน่วยงานอิสระอย่างทริสเรทติ้งหรือฟิทช์ เรทติ้งส์ คะแนนสูงแสดงถึงความเสี่ยงต่ำและผลตอบแทนที่ไม่สูงมาก ในขณะที่คะแนนต่ำกว่ามักมาพร้อมความเสี่ยงสูงแต่ดึงดูดด้วยผลตอบแทนที่มากกว่า โดยเฉพาะกับหุ้นกู้เอกชน การตรวจสอบคะแนนนี้จึงช่วยลดความไม่แน่นอนในการลงทุน

4. ข้อดีและข้อเสียของการลงทุนในพันธบัตรสำหรับคนไทย

ก่อนจะก้าวเข้าสู่การลงทุนพันธบัตร นักลงทุนชาวไทยควรชั่งน้ำหนักทั้งข้อดีและข้อเสียให้ดี เพื่อให้ตรงกับสถานการณ์ส่วนตัวและเศรษฐกิจโดยรวม

4.1 ข้อดี

พันธบัตรมักจ่ายดอกเบี้ยเป็นประจำ เช่น ทุกสามเดือน หกเดือน หรือปีละครั้ง ซึ่งสร้างกระแสเงินสดที่คาดเดาได้และมั่นคง โดยเฉพาะพันธบัตรรัฐบาลที่เสี่ยงต่ำมาก ช่วยรักษาเงินต้นได้ดีเยี่ยม นอกจากนี้ มันยังช่วยกระจายความเสี่ยงในพอร์ต โดยเคลื่อนไหวตรงข้ามกับหุ้นในบางช่วง ทำให้ภาพรวมผันผวนน้อยลง สำหรับการวางแผนระยะยาว เช่น เตรียมเกษียณหรือค่าเล่าเรียน พันธบัตรอายุยาวก็นับเป็นเครื่องมือที่เหมาะสม

4.2 ข้อเสีย

แม้จะปลอดภัย แต่ผลตอบแทนจากพันธบัตรมักต่ำกว่าการลงทุนในหุ้น โดยเฉพาะในระยะยาว นอกจากนี้ หากอัตราดอกเบี้ยตลาดปรับสูงขึ้น ราคาพันธบัตรเก่าที่ให้ดอกเบี้ยต่ำอาจตกต่ำ ส่งผลให้ผู้ขายก่อนกำหนดขาดทุนได้ เงินเฟ้อที่สูงเกินผลตอบแทนก็อาจกัดกินมูลค่าจริงของเงินที่ได้ บางพันธบัตร โดยเฉพาะหุ้นกู้เอกชน อาจขายต่อยากเพราะสภาพคล่องต่ำ และสำหรับหุ้นกู้ ผู้กู้อาจล้มละลายจนชำระไม่ได้

5. วิธีการลงทุนพันธบัตรในประเทศไทย

ในไทย การเข้าถึงพันธบัตรทำได้สะดวกผ่านหลายช่องทาง ไม่ว่าจะเป็นตลาดแรกสำหรับตัวใหม่หรือตลาดรองสำหรับตัวเก่า ซึ่งช่วยให้เริ่มต้นได้ไม่ยาก

5.1 ช่องทางการลงทุน

คุณสามารถเลือกซื้อผ่านธนาคารใหญ่ๆ เช่น ธนาคารกรุงเทพ ธนาคารกสิกรไทย ธนาคารไทยพาณิชย์ หรือธนาคารกรุงไทย ที่ทำหน้าที่ตัวแทนจำหน่ายพันธบัตรรัฐบาลและหุ้นกู้ใหม่ โดยข้อมูลมักอัปเดตบนเว็บไซต์หรือแอปของธนาคาร บริษัทหลักทรัพย์หรือโบรกเกอร์ก็เป็นอีกทาง โดยเปิดบัญชีเพื่อซื้อขายทั้งตลาดแรกและรอง สำหรับมือใหม่ กองทุนรวมตราสารหนี้คือตัวเลือกที่ยอดเยี่ยม เพราะรวมเงินจากหลายคนไปลงทุนหลากหลายภายใต้การดูแลของผู้เชี่ยวชาญ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET) มีข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับกองทุนรวมตราสารหนี้ ปัจจุบัน แอปอย่าง SCB Easy, K-My Invest หรือแอปจากโบรกเกอร์อื่นๆ ก็ทำให้การลงทุนพันธบัตรง่ายและรวดเร็วขึ้นมาก

5.2 ขั้นตอนการลงทุนเบื้องต้น

เริ่มต้นด้วยการศึกษาข้อมูลพันธบัตรที่สนใจ เช่น ประเภท ผู้กู้ คะแนนความน่าเชื่อถือ อัตราดอกเบี้ย วันครบกำหนด และเงื่อนไขอื่นๆ จากนั้น เปิดบัญชีกับธนาคารหรือโบรกเกอร์ที่ไว้ใจ ติดตามประกาศการออกใหม่ผ่าน สมาคมตลาดตราสารหนี้ไทย (ThaiBMA) เว็บธนาคาร หรือผู้กู้ เมื่อถึงเวลาจอง ก็ทำผ่านแอปหรือสาขา สุดท้าย ตรวจสอบดอกเบี้ยที่ได้รับและราคาตลาดหากคิดขายก่อนกำหนด เพื่อให้ทุกอย่างเป็นไปอย่างราบรื่น

6. เปรียบเทียบพันธบัตรกับสินทรัพย์การลงทุนอื่นในไทย

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนว่าพันธบัตรวางตำแหน่งอย่างไรในพอร์ตลงทุน เรามาเปรียบเทียบกับตัวเลือกยอดนิยมอื่นๆ ในตลาดไทยกัน

6.1 พันธบัตร vs. เงินฝากประจำ

เงินฝากประจำคือทางเลือกที่เสี่ยงต่ำสุดและให้ผลตอบแทนคงที่ แต่พันธบัตร โดยเฉพาะรัฐบาล มักให้กำไรมากกว่าเล็กน้อยเพื่อชดเชยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นนิดหน่อย ในเรื่องสภาพคล่อง เงินฝากถอนก่อนได้แต่ดอกเบี้ยอาจลดลง ขณะที่พันธบัตรต้องขายในตลาดรองซึ่งราคาอาจแกว่งตัว

| คุณสมบัติ | พันธบัตร | เงินฝากประจำ |
| :————— | :————————————- | :————————————— |
| **ผลตอบแทน** | สูงกว่าเงินฝากประจำเล็กน้อย, คงที่ | ต่ำที่สุด, คงที่ |
| **ความเสี่ยง** | ต่ำ (พันธบัตรรัฐบาล) ถึงปานกลาง (หุ้นกู้) | ต่ำที่สุด |
| **สภาพคล่อง** | ซื้อขายในตลาดรองได้, อาจมีข้อจำกัด | ถอนก่อนกำหนดได้ (อาจถูกลดดอกเบี้ย) |
| **การเข้าถึง** | ผ่านธนาคาร, โบรกเกอร์, กองทุนรวม | ผ่านธนาคาร |

6.2 พันธบัตร vs. หุ้น

หุ้นคือส่วนแบ่งความเป็นเจ้าของบริษัท ซึ่งมีโอกาสให้ผลตอบแทนสูงกว่าพันธบัตรมากในระยะยาว แต่ต้องแลกกับความผันผวนและความเสี่ยงที่รุนแรงกว่า ราคาหุ้นเปลี่ยนแปลงรวดเร็วจากผลประกอบการ เศรษฐกิจ หรือปัจจัยภายนอก ในทางตรงกันข้าม พันธบัตรให้ความคงที่และแกว่งน้อยกว่า ดังนั้น การผสมหุ้นกับพันธบัตรในสัดส่วนที่เหมาะสมจึงเป็นกลยุทธ์กระจายความเสี่ยงที่นักลงทุนไทยหลายคนนำมาใช้

7. สรุป: พันธบัตรทางเลือกการลงทุนที่น่าสนใจในประเทศไทย

พันธบัตรมีบทบาทสำคัญในการวางแผนการเงินส่วนตัว โดยเฉพาะสำหรับชาวไทยที่ต้องการความมั่นคง รายได้สม่ำเสมอ และการกระจายความเสี่ยง แม้จะไม่ตื่นเต้นเท่าหุ้น แต่ความน่าเชื่อถือในการรักษาเงินต้น โดยเฉพาะพันธบัตรรัฐบาล ทำให้มันเป็นฐานที่มั่นคงของพอร์ตลงทุน

เมื่อเข้าใจความหมาย ประเภท คุณสมบัติ ข้อดีข้อเสีย คุณจะตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาด โดยคำนึงถึงเป้าหมาย ระยะเวลา และความเสี่ยงที่ยอมรับ การลงทุนนี้ไม่เพียงช่วยให้คุณบรรลุความฝันทางการเงิน แต่ยังสนับสนุนการเติบโตของเศรษฐกิจไทยด้วย

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับพันธบัตรในประเทศไทย