หุ้นคืออะไร มีกี่ประเภท: คู่มือฉบับสมบูรณ์สำหรับนักลงทุนมือใหม่ สร้างพอร์ตแกร่งด้วยความเข้าใจ

บทนำ: เปิดประตูสู่โลกการลงทุน “หุ้น” คืออะไร?

ในยุคที่ทุกคนมองหาวิธีสร้างความมั่งคั่งและวางแผนการเงินสำหรับอนาคต การลงทุนในหุ้นกลายเป็นตัวเลือกยอดนิยมที่เข้าถึงได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็นมืออาชีพหรือคนทั่วไป หุ้นช่วยให้คุณมีส่วนเป็นเจ้าของในบริษัทชั้นนำและเติบโตไปพร้อมกัน การรู้จักหุ้นว่าคืออะไรและแบ่งออกเป็นประเภทไหน ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ขาดไม่ได้สำหรับผู้สนใจลงทุน บทความนี้จะนำคุณสำรวจนัยสำคัญของหุ้น ประเภทหลากหลายที่ควรรู้จัก และเหตุผลที่การเข้าใจสิ่งเหล่านี้ช่วยให้คุณวางแผนพอร์ตการลงทุนให้ตรงกับเป้าหมายและระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้

หุ้นคืออะไร? ทำความเข้าใจรากฐานของการลงทุน

ก่อนดำดิ่งสู่ประเภทต่างๆ ของหุ้น เรามาสร้างฐานความรู้พื้นฐานกันก่อน โดยพิจารณาว่าหุ้นคือสิ่งใดและบทบาทของมันในเศรษฐกิจกับการลงทุน

นิยามของ “หุ้น” ในมุมมองนักลงทุน

หุ้น หรือที่รู้จักในชื่อสต็อก คือหลักทรัพย์ที่แสดงถึงสิทธิ์ในการเป็นเจ้าของส่วนหนึ่งของบริษัทที่จดทะเบียน ผู้ถือหุ้นจะกลายเป็นเจ้าของร่วมตามสัดส่วนจำนวนหุ้นที่ถือไว้ แต่ละหุ้นเปรียบดั่งชิ้นส่วนย่อยของกิจการทั้งหมด เมื่อคุณซื้อหุ้น คุณกำลังลงทุนในธุรกิจนั้นและมีสิทธิ์รับส่วนแบ่งสินทรัพย์รวมถึงกำไรตามสัดส่วน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET) อธิบายชัดเจนว่าหุ้นคือการร่วมทุนในธุรกิจที่จดทะเบียน

มูลค่าหุ้นไม่ได้กำหนดจากตัวเลขบนเอกสารเท่านั้น แต่ขึ้นอยู่กับผลประกอบการ ความสามารถสร้างกำไร ศักยภาพเติบโตของบริษัท ปัจจัยเศรษฐกิจโดยรวม และอุปสงค์-อุปทานในตลาด การซื้อขายหุ้นจึงเกิดขึ้นใน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET) ซึ่งทำหน้าที่เป็นตลาดรองสำหรับแลกเปลี่ยนสิทธิ์ความเป็นเจ้าของเหล่านี้

ทำไมบริษัทถึงออกหุ้น? และนักลงทุนได้อะไร?

สำหรับบริษัท การออกหุ้นหรือการระดมทุนเป็นวิธีสำคัญในการหาเงินทุนสำหรับขยายธุรกิจ ชำระหนี้ หรือดำเนินกิจการ โดยไม่ต้องพึ่งพาการกู้ยืมจากธนาคารที่อาจมีดอกเบี้ยแพง วิธีนี้ช่วยให้บริษัทได้เงินทุนจำนวนมากจากประชาชนทั่วไป เพื่อนำไปพัฒนาและเพิ่มผลกำไร

จากมุมนักลงทุน การถือหุ้นเปิดโอกาสสร้างผลตอบแทนหลักๆ สองรูปแบบ

• เงินปันผล (Dividend): เมื่อบริษัททำกำไรและคณะกรรมการเห็นชอบจ่ายปันผล ผู้ถือหุ้นจะได้ส่วนแบ่ง ซึ่งกลายเป็นรายได้ประจำหากเลือกบริษัทที่มีนโยบายปันผลดี
• กำไรส่วนต่างราคา (Capital Gain): เกิดจากการขายหุ้นในราคาที่สูงกว่าราคาซื้อ ซึ่งมาจากผลประกอบการที่ดี ศักยภาพเติบโต หรือความสนใจจากตลาดที่เพิ่มขึ้น

หุ้นมีกี่ประเภท? การจำแนกประเภทพื้นฐานที่คุณต้องรู้

โดยหลัก หุ้นแบ่งออกเป็นสองประเภทหลักที่นักลงทุนควรทำความเข้าใจ คือหุ้นสามัญและหุ้นบุริมสิทธิ ซึ่งแตกต่างกันเรื่องสิทธิ์และระดับความเสี่ยง

หุ้นสามัญ (Common Stock): หัวใจหลักของตลาดหุ้น

หุ้นสามัญคือประเภทที่พบมากที่สุดและเป็นแกนกลางของการซื้อขายในตลาด Finnomena ระบุว่าหุ้นสามัญเป็นสิ่งที่นักลงทุนส่วนใหญ่คุ้นเคย

ลักษณะและสิทธิประโยชน์สำคัญของหุ้นสามัญ:

• สิทธิออกเสียง (Voting Right): ผู้ถือหุ้นสามัญสามารถออกเสียงในที่ประชุมผู้ถือหุ้น เพื่อกำหนดเรื่องสำคัญอย่างการเลือกกรรมการ อนุมัติงบการเงิน หรือปรับนโยบาย โดยปกติ 1 หุ้นมี 1 เสียง
• เงินปันผลไม่แน่นอน: การจ่ายปันผลขึ้นกับผลประกอบการและมติคณะกรรมการ ไม่รับประกันว่าจะได้ทุกปี และอัตราก็ไม่คงที่
• ผลตอบแทนสูง/ความเสี่ยงสูง: หุ้นสามัญมีโอกาสให้ผลตอบแทนสูงถ้าบริษัทเติบโตเร็วและราคาขึ้น แต่เสี่ยงมากหากผลประกอบการแย่ ราคาอาจร่วงหนัก
• สิทธิเรียกร้องหนี้รองลงมา: ถ้าบริษัทล้มละลาย ผู้ถือหุ้นสามัญจะได้ส่วนแบ่งสินทรัพย์เป็นลำดับสุดท้าย หลังชำระหนี้และคืนให้ผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิแล้ว

หุ้นบุริมสิทธิ (Preferred Stock): ทางเลือกที่เน้นความมั่นคง

หุ้นบุริมสิทธิเหมาะกับนักลงทุนที่ต้องการความแน่นอนและผลตอบแทนสม่ำเสมอ แม้จะแลกกับสิทธิ์บางอย่างที่น้อยกว่าหุ้นสามัญ

ลักษณะและสิทธิประโยชน์สำคัญของหุ้นบุริมสิทธิ:

• ไม่มีสิทธิออกเสียง: ส่วนใหญ่ผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิไม่มีสิทธิ์ออกเสียงในที่ประชุม จึงไม่เข้ามาเกี่ยวข้องกับการตัดสินใจบริหาร
• เงินปันผลคงที่: ได้รับปันผลในอัตราที่กำหนดไว้ล่วงหน้าและสม่ำเสมอ โดยจ่ายก่อนผู้ถือหุ้นสามัญ
• สิทธิในการชำระหนี้ก่อน: ถ้าบริษัทล้มละลาย จะได้ชำระคืนจากสินทรัพย์ก่อนหุ้นสามัญ แต่ยังหลังจากเจ้าหนี้
• ความเสี่ยงต่ำกว่าหุ้นสามัญ: ด้วยปันผลคงที่และสิทธิ์ชำระก่อน ทำให้มั่นคงและเสี่ยงน้อยกว่า

ตารางเปรียบเทียบ หุ้นสามัญ vs. หุ้นบุริมสิทธิ

เจาะลึก! หุ้นประเภทอื่นๆ ที่นักลงทุนไทยควรรู้ (เพื่อการลงทุนที่หลากหลาย)

นอกเหนือจากการแบ่งตามสิทธิพื้นฐาน หุ้นยังสามารถจัดกลุ่มได้หลายรูปแบบอื่นๆ ซึ่งช่วยให้นักลงทุนวางกลยุทธ์ได้กว้างขึ้น โดยเฉพาะในตลาดหุ้นไทยที่เต็มไปด้วยโอกาสหลากหลาย

การจำแนกตามมูลค่าตลาด (Market Capitalization)

มูลค่าตลาด หรือที่เรียกสั้นๆ ว่า Market Cap คือมูลค่ารวมของหุ้นทั้งหมดที่บริษัทออก โดยคำนวณจากราคาหุ้นคูณจำนวนหุ้นทั้งหมด การแบ่งกลุ่มนี้ช่วยให้เห็นขนาดและลักษณะของบริษัทชัดเจนยิ่งขึ้น

• หุ้นขนาดใหญ่ (Large-Cap Stocks / Blue Chip Stocks): หุ้นของบริษัทยักษ์ใหญ่ที่มีมูลค่าตลาดสูง ชื่อเสียงโด่งดัง ฐานะการเงินมั่นคง สภาพคล่องดี และมักนำอุตสาหกรรม หุ้นเหล่านี้ผันผวนน้อย ให้ผลตอบแทนสม่ำเสมอ เหมาะกับผู้ที่ต้องการความมั่นคง ตัวอย่างในไทย เช่น PTT (บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน)), AOT (บริษัท ท่าอากาศยานไทย จำกัด (มหาชน)), CPALL (บริษัท ซีพี ออลล์ จำกัด (มหาชน)) ซึ่งเป็นหุ้นหลักที่ช่วยขับเคลื่อนดัชนีตลาด
• หุ้นขนาดกลาง (Mid-Cap Stocks): หุ้นของบริษัทขนาดกลางที่กำลังขยายตัว มีศักยภาพเติบโตสูงกว่าบริษัทใหญ่ แต่เสี่ยงและผันผวนมากกว่า เหมาะสำหรับนักลงทุนที่อยากได้โอกาสเติบโตโดยรับความเสี่ยงเพิ่มนิดหน่อย เช่น บริษัทที่เพิ่งเข้าตลาดหรือขยายสาขาใหม่
• หุ้นขนาดเล็ก (Small-Cap Stocks): หุ้นของบริษัทขนาดเล็ก มูลค่าตลาดต่ำ มักเป็นสตาร์ทอัพหรือธุรกิจกำลังพุ่งทะยาน ผันผวนสูง สภาพคล่องน้อย แต่มีโอกาสให้ผลตอบแทนมหาศาลถ้าประสบความสำเร็จ เสี่ยงขาดทุนหนักเช่นกัน เหมาะกับผู้ที่ทนความเสี่ยงสูงเพื่อผลตอบแทนใหญ่

การจำแนกตามอุตสาหกรรม (Sector Classification)

ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (SET) จัดกลุ่มบริษัทจดทะเบียนตามอุตสาหกรรม เพื่อให้นักลงทุนวิเคราะห์และเปรียบเทียบผลงานในกลุ่มเดียวกันได้สะดวก การรู้จักภาคส่วนต่างๆ ช่วยให้มองภาพเศรษฐกิจโดยรวมและเลือกหุ้นที่สอดคล้องกับแนวโน้ม

ตัวอย่างกลุ่มอุตสาหกรรมหลักใน SET:

• พลังงานและสาธารณูปโภค (Energy & Utilities): เช่น PTT, EGCO, RATCH ซึ่งได้รับอิทธิพลจากราคาน้ำมันและนโยบายพลังงาน
• ธนาคาร (Banking): เช่น KBANK, SCB, BBL ที่ขึ้นกับสภาวะเศรษฐกิจและอัตราดอกเบี้ย
• เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (Information & Communication Technology): เช่น ADVANC, INTUCH, TRUE ซึ่งเติบโตจากดิจิทัลและ 5G
• อสังหาริมทรัพย์และก่อสร้าง (Property & Construction): เช่น PSH, LH, SC ที่ผูกกับตลาดที่อยู่อาศัยและโครงสร้างพื้นฐาน
• พาณิชย์ (Commerce): เช่น CPALL, HMPRO, CRC ซึ่งสะท้อนพฤติกรรมผู้บริโภค
• การแพทย์ (Healthcare): เช่น BDMS, BH, CHG ที่มั่นคงจากความต้องการสุขภาพ

แต่ละกลุ่มมีปัจจัยขับเคลื่อนและวัฏจักรเศรษฐกิจที่ต่างกัน การกระจายลงทุนข้ามอุตสาหกรรมช่วยลดความเสี่ยงจากปัญหาเฉพาะกลุ่ม

การจำแนกตามลักษณะการเติบโตและมูลค่า (Growth vs. Value Stocks)

การแบ่งนี้ได้รับความนิยมในนักลงทุนที่ใช้วิเคราะห์ปัจจัยพื้นฐาน

• หุ้นเติบโต (Growth Stocks): หุ้นของบริษัทที่คาดว่ารายได้และกำไรจะเติบโตเร็วกว่าตลาด โดยมักอยู่ในอุตสาหกรรมใหม่หรือมีนวัตกรรมเด่น นักลงทุนหวังกำไรจากราคาที่พุ่งสูง โดยไม่ค่อยสนปันผล หุ้นเหล่านี้มีราคาแพงเมื่อเทียบกำไรปัจจุบัน (P/E สูง) และเสี่ยงถ้าเติบโตไม่เป็นไปตามคาด เช่น บริษัทเทคที่กำลังขยายตลาดต่างประเทศ
• หุ้นคุณค่า (Value Stocks): หุ้นของบริษัทที่มีพื้นฐานดีแต่ราคาตลาดต่ำกว่ามูลค่าจริง (Undervalued) นักลงทุนเชื่อว่าราคาจะปรับขึ้นเมื่อตลาดตระหนักถึงคุณค่า หุ้นกลุ่มนี้มักมั่นคง จ่ายปันผลดี และ P/E ต่ำ เหมาะกับผู้ที่อดทนรอผลตอบแทน Money Buffalo อธิบายความแตกต่างนี้ได้ชัดเจน

ตารางเปรียบเทียบ หุ้นเติบโต vs. หุ้นคุณค่า

การจำแนกตามวัฏจักรเศรษฐกิจ (Cyclical vs. Defensive Stocks)

การแบ่งนี้ดูจากความสัมพันธ์ของหุ้นกับวัฏจักรเศรษฐกิจ

• หุ้นวัฏจักร (Cyclical Stocks): หุ้นของบริษัทที่ผลประกอบการขึ้นลงตามเศรษฐกิจ เติบโตดีในช่วงขาขึ้นแต่แย่ในขาลง ตัวอย่างเช่น หุ้นยานยนต์ วัสดุก่อสร้าง โรงแรม การท่องเที่ยว ธนาคาร เหมาะกับนักลงทุนที่จับจังหวะตลาดได้ดี โดยในช่วงฟื้นตัวเศรษฐกิจ หุ้นเหล่านี้อาจให้ผลตอบแทนสูง
• หุ้นปลอดภัย (Defensive Stocks): หุ้นของบริษัทที่ผลงานคงที่ ไม่ค่อยกระทบจากเศรษฐกิจ เพราะเป็นสินค้าจำเป็นต่อชีวิต เช่น สาธารณูปโภค อาหาร เครื่องดื่ม โรงพยาบาล ค้าปลีกของใช้ประจำวัน หุ้นกลุ่มนี้ให้ผลตอบแทนสม่ำเสมอ ผันผวนต่ำ เหมาะเป็นที่หลบภัยในช่วงเศรษฐกิจไม่แน่นอน

ตารางเปรียบเทียบ หุ้นวัฏจักร vs. หุ้นปลอดภัย

ทำไมการรู้จักประเภทหุ้นจึงสำคัญต่อการลงทุนของคุณ?

การเข้าใจประเภทหุ้นต่างๆ ไม่ใช่แค่ทฤษฎี แต่เป็นเครื่องมือหลักในการสร้างกลยุทธ์ลงทุนที่เหมาะสมและตรงเป้าหมายส่วนตัว

• ช่วยให้จับคู่กับความเสี่ยงที่รับได้และเป้าหมายการลงทุน: แต่ละประเภทมีระดับเสี่ยงและผลตอบแทนต่างกัน การรู้จักช่วยเลือกหุ้นที่ 맞กับความอดทนต่อความเสี่ยงและเป้าหมาย เช่น มือใหม่ที่กลัวเสี่ยง อาจเลือกหุ้นบุริมสิทธิหรือหุ้นปลอดภัย แทนหุ้นเติบโตที่ผันผวน
• นำไปสู่การสร้างพอร์ตโฟลิโอที่หลากหลาย (Portfolio Diversification): การลงทุนกระจายในหุ้นหลายประเภท เช่น ขนาดใหญ่-กลาง-เล็ก เติบโต-คุณค่า วัฏจักร-ปลอดภัย ช่วยลดความเสี่ยงรวม ถ้ากลุ่มหนึ่งแย่ กลุ่มอื่นอาจช่วยชดเชย
• มีอิทธิพลต่อการตัดสินใจลงทุนและกลยุทธ์: ความรู้นี้ช่วยปรับกลยุทธ์ตามตลาด เช่น ในเศรษฐกิจบูม หุ้นวัฏจักรหรือเติบโตอาจดี แต่ในช่วงชะลอ หุ้นปลอดภัยจะเป็นตัวเลือกปลอดภัย การรู้ลักษณะแต่ละประเภทนำไปสู่การซื้อขายที่เหมาะสม
• เพิ่มโอกาสในการค้นหาหุ้นที่มีศักยภาพ: เมื่อเข้าใจคุณสมบัติ คุณสามารถคัดกรองหุ้นที่ตรงเกณฑ์ได้ดีขึ้น ช่วยพบหุ้นที่มีโอกาสเติบโตหรือให้ผลตอบแทนตามต้องการ เช่น การหาหุ้นคุณค่าที่ถูกลืมในตลาด

เริ่มต้นลงทุนในหุ้น: สิ่งที่คุณต้องเตรียม

สำหรับมือใหม่ที่อยากลองลงทุนในตลาดหุ้นไทย สิ่งที่ต้องเตรียมตัวมีดังนี้ เพื่อให้เริ่มต้นได้อย่างมั่นใจ

1. ศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม: นอกจากประเภทหุ้น ยังต้องเรียนรู้การวิเคราะห์พื้นฐาน เทคนิค การอ่านงบการเงิน และจัดการความเสี่ยง สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) มีเนื้อหาและคู่มือสำหรับผู้เริ่มต้นที่เป็นประโยชน์มาก
2. เปิดบัญชีหลักทรัพย์: เลือกโบรกเกอร์ที่น่าเชื่อถือและเหมาะกับคุณในไทย เช่น หลักทรัพย์บัวหลวง (Bualuang Securities), หลักทรัพย์หยวนต้า (Yuanta Securities), หลักทรัพย์ไทยพาณิชย์ (SCB Securities) เตรียมเอกสารอย่างบัตรประชาชน ทะเบียนบ้าน และหลักฐานรายได้
3. กำหนดเป้าหมายการลงทุนและยอมรับความเสี่ยง: พิจารณาว่าต้องการอะไรจากหุ้น เช่น เติบโต เงินปันผล หรือลงทุนสั้น-ยาว และประเมินว่าทนความเสี่ยงได้แค่ไหน เพื่อหลีกเลี่ยงการตัดสินใจ impulsively
4. เริ่มต้นด้วยเงินจำนวนน้อย: ไม่ต้องลงทุนก้อนใหญ่ สามารถเริ่มด้วยเงินหลักพันเพื่อทดลองและเรียนรู้ตลาด โดยค่อยๆ เพิ่มเมื่อชำนาญ
5. ลงทุนอย่างสม่ำเสมอ: ใช้วิธีถัวเฉลี่ยต้นทุน (Dollar-Cost Averaging – DCA) โดยลงทุนเงินเท่าๆ กันทุกเดือน ไม่ว่าจะราคาหุ้นขึ้นลง เพื่อลดผลกระทบจากความผันผวน

สรุป: ก้าวแรกสู่การเป็นนักลงทุนหุ้นที่ชาญฉลาด

หุ้นไม่ใช่แค่ตัวเลขบนหน้าจอ แต่เป็นสะพานเชื่อมคุณกับการเติบโตของธุรกิจและเศรษฐกิจ การรู้ว่าหุ้นคืออะไรและแบ่งประเภทอย่างไร ตั้งแต่หุ้นสามัญ บุริมสิทธิ ไปจนถึงกลุ่มตามมูลค่าตลาด อุตสาหกรรม ลักษณะเติบโต และวัฏจักร เป็นพื้นฐานที่ขาดไม่ได้สำหรับนักลงทุน

ความรู้เหล่านี้ช่วยให้เลือกหุ้นที่ตรงกับเป้าหมายและเสี่ยงส่วนตัว สร้างพอร์ตที่แข็งแกร่ง กระจายความเสี่ยง และเพิ่มโอกาสผลตอบแทนระยะยาว ขอให้คุณเริ่มลงทุนด้วยความรู้และความระมัดระวัง เพื่อประสบความสำเร็จในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับหุ้นและประเภทของหุ้น (FAQ)